Tactiek van buitensluiten kleine boeren is dringend toe aan herziening
21 maart 2015Kleine boeren en biologische landbouw komen in het nauw door vrijhandelsverdrag met de VS
door Bertus Buizer
Deze lente is het precies 70 jaar geleden, dat de hongerwinter van ’44-’45 eindigde. In de jaren na deze hongerwinter is de basis gelegd voor het hedendaagse Europese landbouwbeleid. In de eerste decennia na de oorlog leek bijna alles veroorloofd voor een hoge landbouwproductie. Milieuvervuiling was geen onderwerp (…) en voor ‘kleine boertjes’ was bij de minister van landbouw van destijds, Sicco Mansholt, geen plaats. Mansholt, die na zijn ministerschap lange tijd Europees commissaris voor de landbouw was (hij wordt gezien als de grondlegger van het Europees landbouwbeleid), vond dat je met ‘kleine boertjes’ een enorme overproductie kreeg. Dat vond hij asociaal, omdat de belastingbetaler daarvoor moest betalen (voor landbouwsubsidies). Kleine boeren voelden zich buitengesloten, want die konden voor de kunstmatig lage landbouwprijzen niet voldoende inkomen genereren.
Wereldwijd hebben kleine boeren nog steeds sterk de overhand. Minstens 80 procent van de landbouwbedrijven is heel kleinschalig, dat wil zeggen minder dan twee hectare grond. Als de aarde over 30-40 jaar 9 miljard mensen telt, zullen voor de voedselvoorziening mogelijk álle kleine boeren nodig zijn, net als de grotere. Ook zullen de bodem en bodemecologie de eerstkomende jaren weer zoveel mogelijk moeten worden hersteld.
Volgens de Verenigde Naties is door klimaatverandering en verkeerde landbouwtechnieken wereldwijd naar schatting 25% van het landbouwareaal sterk gedegradeerd en 36% licht tot middelmatig gedegradeerd. Hierdoor zijn de totale landbouwopbrengsten wereldwijd 5% lager.
Een veel gestelde vraag is: kan biologische landbouw de toenemende wereldbevolking voeden? Mijn antwoord is: ja, en meer dan dat. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de opbrengsten per hectare slechts 9% tot 19% lager zijn dan bij niet-biologisch. Daar tegenover staat dat men van biologisch voedsel 20% – 40% minder hoeft te eten voor dezelfde hoeveelheid belangrijke voedingsstoffen en antioxidanten als bij niet-biologisch. Dat scheelt weer calorieën. Calorieën krijgen we toch al teveel binnen. Want wereldwijd zijn er 2,1 miljard mensen met overwicht. Dat is bijna 30% van de wereldbevolking.
Biologische landbouw staat ook dichter bij de kleine boer, die op die manier minder afhankelijk is van dure externe inputkosten, en biologische landbouw voedt ook de biodiversiteit, restaureert de bodem en het ecosysteem en zorgt dat kinderen en grote mensen veel minder residuen van pesticiden binnenkrijgen.
Het biologisch areaal groeit wereldwijd gestaag en is inmiddels verspreid over 170 landen. Consumenten weten biologische landbouw in toenemende mate te waarderen. De consumentenvraag neemt wereldwijd al jaren achtereen toe, de afgelopen 3 jaar met 6% per jaar, en dat ondanks de financiële crisis die sinds 2008 heerst.
Biologische landbouw krijgt ook in de politiek steeds meer draagvlak en ondersteuning. Dit bleek op de BioFach in Neurenberg uit de speeches van onder anderen Europees landbouwcommissaris Phil Hogan (“Organic is one of our star performers”) en staatssecretaris Sharon Dijksma (“Trots op het innovatieve karakter van de biologische sector”).
Er wacht echter een nieuw dilemma voor kleine boeren en biologische landbouw. Dat is duidelijk geworden in de huidige onderhandelingen tussen de EU en de VS over een mogelijk onderling vrijhandelsverdrag, het zogenaamde TTIP (Transatlantic-Trade-and-Investment-Partnership). De VS wil onder meer dat de nultolerantie van sporen van niet-toegelaten GMO-gewassen (dat zijn genetisch gemodificeerde gewassen) in (grondstoffen voor) diervoeders wordt verhoogd. Hierbij geldt nu al een drempelwaarde van 0,1%. In de wandelgangen wordt zelfs al een tolerantie van 5 procent genoemd. En dat terwijl GMO helemaal niet is toegestaan in de biologische landbouw. Daarmee, en ook via verspreiding van zaden en pollen die genetisch vervuild zijn, zou deze sector door GMO-vervuiling wel eens onmogelijk kunnen gaan worden en raken ook de kleine biologische boeren, die Europa nu telt, buitengesloten. De overheid zou dit vrijhandelsverdrag daarom alleen al moeten afwijzen.
Zie ook Opinie-pagina van Vakblad Ekoland – maart 2015 (klik op de afbeelding hieronder):
_______________________
Dit opiniestuk is geschreven op basis van de lezing die Bertus Buizer op 12 februari 2015 op uitnodiging van studentengenootschap Kairos heeft gehouden voor studenten van de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit.
Een mooi voorbeeld van een klein rendabel biologisch landbouwbedrijf met slechts 0,8 hectare grond: « Les Jardins de la Grelinette » bij Québec in Canada. Zie: http://lagrelinette.com/
In een video wordt dit biologisch-intensieve bedrijf getypeerd als een voorbeeld van ‘small farming’, een nieuwe trend in de Canadese landbouw.
Demonstraties in Polen om landrechten, verbod op GMO’s en herstel van rechten kleine boeren te eisen
Veel demonstraties in Polen om landrechten, een verbod op genetisch gemanipuleerde gewassen (GMO’s) en herstel van de rechten van kleine boeren te eisen, zo schrijft The Ecologist op 27 februari 2015. Een directe oorzaak van de ontevredenheid zijn de onderdrukkende “levensmiddelenhygiëne” en andere regelgeving geweest die het in feite voor de bestaande kleinschalige boeren onmogelijk maken om hun producten op de boerderij en op de lokale markten te verkopen, waar hun meestal biologische (als niet-gecertificeerde) producten alom worden gerespecteerd om hun hogere kwaliteit dan voedsel geteeld op moderne industriële boerderijen.
Polen is een van de laatste Europese landen die nog steeds een grote hoeveelheid kleine boeren heeft die nog steeds traditionele landbouwmethodes gebruiken die vrij zijn van chemicaliën en met zeer lage niveaus van mechanisatie, waarbij paarden nog steeds op grote schaal worden gebruikt voor tractie. Veel van deze kleine boeren worden straks extra gedupeerd door een mogelijk vrijhandelsverdrag tussen EU en VS (TAFTA / TTIP).
Zie: https://www.facebook.com/SustainableFoodSupply.org/posts/924156047615127
Wie er wel van de landbouwsubsidies profiteerden, waren de grote jongens en direct of indirect ook de minister van landbouw. Over politieke integriteit gesproken. Lees wat hierover in 2005 geschreven is:
http://www.nu.nl/algemeen/579751/minister-veerman-overtreedt-regels.html
http://www.ambafrance-nl.org/Presse-neerlandaise-du-vendredi-26,6356
‘MANSHOLT – Over een politicus op drift en een boer in nood’
Een toneelvoorstelling in de zomer van 2015 op (bio-)boerderijen door heel Nederland
mansholt-theater.nl – ‘Na een succesvol eerste seizoen, reist de voorstelling MANSHOLT in de zomer van 2015 opnieuw door het land. MANSHOLT is een toneelstuk over een politicus op drift en een boer in nood, gebaseerd op het leven van voormalig eurocommissaris van landbouw Sicco Mansholt
Het is 1972. De Apollo 16 reist naar de maan, de Vietnamoorlog is in volle gang en de Club van Rome publiceert het rapport Grenzen aan de Groei, waarin zij voorrekent dat de wereld afkoerst op een ecologische catastrofe.
Mansholt staat aan de vooravond van zijn pensioen. Zijn werk zit erop. Het platteland van Europa is grondig op de schop gegaan. Binnenkort kan hij zich terugtrekken met zijn vrouw Hennie, om te genieten van de rust.
Maar als hij kijkt naar de gevolgen van zijn beleid – de boterberg, de melkplas, de enorme schade aan natuur en milieu – slaat de schrik hem om het hart. Mansholt doet iets ongewoons. Hij neemt afstand van zijn eigen beleid. Aangemoedigd door de 24-jarige stagiaire Petra Kelly, de latere oprichtster van de Grünen in Duitsland, klimt hij nog één keer op de barricades en wordt profeet van de nulgroei. Een rigoureuze omslag, die niet beperkt blijft tot zijn politieke denken. Want terwijl hij rondreist om te spreken over de uitputting van de aarde, begint hij een verhouding met Petra en probeert zich los te maken van zijn vrouw.
Ondertussen voert Wietje Nanninga, een boerin in Drenthe, een verbeten strijd met haar vader over de toekomst van hun bedrijft. Het moordende groeitempo in de landbouw kunnen zij niet langer bijbenen. Verkoop van het familiebedrijf lijkt de enige uitweg. Maar vader Tjerk weigert en komt in opstand tegen het onontkoombare.
Zijn er grenzen aan de groei, kan de mens genoegen nemen met genoeg? Een groot maatschappelijk thema in een persoonlijk verhaal over mensen in crisis.
Mansholt is geschreven door Tjeerd Bischoff en wordt gespeeld door Helmert Woudenberg (Sicco Manholt), José Kuijpers, Paul Hoes, Trudi Klever en Stefanie van Leersum. De regie is in handen van Jeroen van den Berg.’
http://mansholt-theater.nl/mansholt/
https://www.facebook.com/SustainableFoodSupply.org/posts/957474240949974?notif_t=like
http://www.karavaan.nl/programma/haarlemmermeer/mansholt/
Laatste repetities in het Noord-Hollandse Slootdorp in juni 2014:
Zie ook de documentaire ‘Sicco’ van RTV Noord dd. 17 oktober 2010: https://www.youtube.com/watch?v=-AniIokCHtk&feature=share
Foodwatch: Overheid misleidt burgers over TTIP
‘De Nederlandse overheid en Minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking lichten Nederlanders stelselmatig verkeerd voor over de gevolgen van het omstreden vrijhandelsakkoord TTIP, stelt voedselwaakhond foodwatch. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken, dat volgend jaar een akkoord hoopt te bereiken, geeft volgens foodwatch een eenzijdig beeld van wat het verdrag voor Nederlanders zal betekenen. Zo worden cijfers selectief uit rapporten gehaald om een te positief beeld te schetsen, en de nadelige effecten van het vrijhandelsverdrag worden veelal genegeerd. foodwatch vindt het schandalig dat de overheid haar burgers zo eenzijdig informeert over een onderwerp waarover heel veel mensen zich zorgen maken. In een open brief aan minister Ploumen eist de organisatie namens bezorgde consumenten dat de overheid haar communicatie aanpast.’
Zie: https://www.foodwatch.org/nl/pers/persberichten/persberichten-detail/foodwatch-overheid-misleidt-burgers-over-ttip/
Biologisch boer te Kamperland, Zeeland, Kees Steendijk, vertelt over zijn innovatieve teeltsysteem voor tarwe, waarmee hij net zo veel kan produceren als een conventionele boer. En dit is nog maar het begin. Deze video is getoond tijdens de inaugurele rede van professor Pablo Tittonell van Ecologische Landbouwsystemen aan de Wageningen Universiteit, 16 mei 2013.
Steeds meer boerenbedrijfjes schakelen de tussenhandel uit door hun producten via internet aan de consument te verkopen. Zij ontvangen daardoor een betere prijs. De producten kunnen door de consument op het boerenbedrijf of op een gemeenschappelijke locatie afgehaald worden.
Zie: http://nos.nl/artikel/2066280-boeren-verkopen-steeds-vaker-direct-aan-de-klant.html